به نقل از سایت اخبار رسانه : خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ- محمد فیروزی
در حالی که با حساس شدن افکار عمومی نسبت به اخبار سیل و حواشی آن جلب شده است، بعد از شایعه سازی پیرامون نحوه امداد رسانی این بار نوبت به انتشار اخباری رسیده است که تاکید دارند در سال جاری گندم مصرفی کشور با کاهش مواجه می‌شود.
قریب به یک ماه از انتشار اولین خبرهای سیل در استان‌های شمالی کشور در رسانه‌ها می‌گذرد. سیلی که در ابتدا در استان‌های مازندران و گلستان مردم را زمین گیر کرد، سپس از شیراز خبر رسید که سیل ناگهانی مردم را در ورودی این شهر -حوالی دروازه قران- غافلگیر کرده است. با شنیدن این خبرها مردم متوجه شدند خبر بارشها در کشور بسیار مهم‌تر از خبر یک بارندگی زودگذر بهاری است و حساسیت شأن نسبت به اخباری که در آن واژه «سیل» بیشتر از «بارش» مورد تاکید بود، بیشتر شد.
ساختن تصویر متفاوت از نحوه امدادرسانی
در همین حین باز خبر رسید که در استان‌های لرستان و خوزستان هم سیل شدیدی به راه افتاده است، که این موضوع هم سبب شد نه تنها علاوه بر تعطیلات نوروزی که بعد از آن هم اصلی ترین دغدغه افکار عمومی باز اخبار سیل باشد. در حالی که همین حساسیت افکار عمومی برای رسانه‌ها به سوژه اصلی مطالبه گری تبدیل شد و در سوی دیگر برای فعالان رسانه‌ای وابسته به خارج و برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی زمینهای را فراهم کرد تا بر موج شایعه سازی ها سوار شوند و برای کسانی که کیلومترها دورتر از مناطق سیل زده زندگی می‌کردند، تصویری از شرایط سیل بسازند که گویا مردم سیل زده به حال خودشان رها شدند و هیچ کس به فکر امدادشان نیست.
نوبت شایعه سازی درباره گندم مصرفی
اما با پوشش قوی‌تر اخبار مرتبط با سیل در رسانه‌ها و مشخص شدن این موضوع که امدادرسانی به سیل زده‌ها در جریان است و اینکه دردهای جسمی، روحی و روانی اولیه بخش عمده‌ای از سیل زده‌ها التیام پیدا کرده، دامنه شایعه سازی ها در فضای مجازی به موضوعاتی همچون خسارت‌های بخش کشاورزی و قحطی گندم در سال جاری کشانده شده است. موضوعی که می‌تواند نگرانی‌های زیادی را در بخش عمده‌ای از جامعه ایجاد کند و افراد پشت پرده این ماجرا را به هدف شأن برساند.
در همین شروع باید گفت خبر خسارت به زمینهای کشاورزی در مناطق سیل زده موضوع قابل انکاری نیست و هدف این گزارش هم نادیده گرفتن این واقعیت نیست. اما در لا به لای اخبار رسانه‌ها و موضع گیری رسمی مسئولان این حوزه مطالبی هست که نشان می‌دهد در مورد کاهش گندم طی سال جاری تصویری اغراق شده پدید آمده است که فعالان فضای مجازی هم آگاهانه یا ناآگاهانه به آن دامن می‌زنند.
بزرگنمایی در مورد اعداد یک گزارش رسمی
اولین اخبار که باعث شد نگرانی‌ها پیرامون وضعیت محصولات کشاورزی در سال ۹۸ شدت پیدا کند مربوط به مصاحبه‌ای از سوی سید محمد موسوی، مدیر کل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی بود. او در این مصاحبه حجم خسارت‌های وارد شده به بخش کشاورزی در ۱۶ استان را بر اساس اطلاعات یک گزارش آماری رسمی ۶ هزار و ۱۶۶ میلیارد تومان عنوان کرد، که همین عدد در رسانه‌ها برای محصول گندم بزرگنمایی شد.
در حالی که موسوی در همین مصاحبه سهم خسارت‌های بخش زراعی را ۴۶.۳ درصد عنوان کرده بود و سایر خسارت‌ها را برای بخش دام، طیور، آبزیان، محصولات باغی و همچنین بخش‌های مرتبط با تأسیسات و شبکه‌های انتقال آب و زیربنایی عنوان کرده بود. به عبارتی همه خسارت بیش از شش هزار میلیاردی در یک بخش تمرکز نداشت.
سهم نه چندان بزرگ گندم تولیدی استان‌های سیل زده
با این حال به دلیل اینکه بخشی از محصول اصلی زیر کشت استان‌های گلستان، مازندران، خوزستان و لرستان به گندم اختصاص دارد، از همان ابتدا که اخباری در مورد کاهش محصولات کشاورزی در سال جاری منتشر شد، موضوع کاهش گندم که محصولی استراتژیک است هم به شکل‌های مختلف خبری شیوع پیدا کرد. اما مدیر کل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی در همان مصاحبه تاکید کرد که تنها ۳۰ درصد گندم کشور در چهار استان سیل زده اصلی کشت می‌شوند که این موضوع هم در رسانه‌هایی که به خبر کاهش احتمالی گندم در سال جدید پرداختند، انعکاس پیدا نکرد.
بی تفاوتی به صحبت‌های یک مقام مسئول
از سویی کاربرانی که در شبکه‌های اجتماعی موضوع کاهش گندم مصرفی کشور در سال جاری را مطرح کردند، به صحبت‌های اسماعیل اسفندیاری، مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی هم بی تفاوتی نشان دادند در حالی که او به عنوان یک مقام مسئول هرسال در این مقطع مصاحبه‌های مهمی در خصوص وضعیت گندم تا پایان سال انجام می‌دهد. امسال هم او در مصاحبه‌ای با یکی از خبرگزاری داخلی با وجود پراکنش گسترده سیل و خسارت‌هایش در کشور گفته است «خسارت سیل به تولید گندم در استان‌های خوزستان و گلستان حاد است اما در مجموع افزایش بارشها اثرات مثبتی درتولید این محصول در کشور داشته است. با وجود وارد شدن خسارت به تولید گندم در برخی از استان‌ها اما در بخش کلان و ملی نگرانی بابت تأمین یا کاهش تولید، گندم مورد نیاز در کشور وجود ندارد؛ وضعیت تولید گندم در سال جاری، عالی پیش بینی شده بود اما این سیل‌ها باعث شد که میزان تولید گندم در وضعیت خوب، باقی بماند.»
اسفندیاری حتی تاکید کرده است که از بابت میزان تولید گندم نگرانی برای سال زراعی جاری نداریم و هنوز معتقدیم که میزان تولید این محصور در کشور از سال آینده بیشتر است و دولت نیز مقدار بیشتری از گندم را از کشاورزان به صورت خرید تضمینی جمع آوری می‌کند.
کمک بارش‌های شدید به دیم زارها
یکی از موضوعاتی که در صحبت‌های مسئولان کشاورزی حکایت از نگرانی کم آنها بابت خسارت‌های ناشی سیل در خصوص گندم می‌کند، رسیدن آب کافی ناشی از بارندگی‌های فراوان به دیم زارهاست که در سال جاری به طور حتم بیش از سال گذشته است. مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی هم با تصریح این موضوع وجود آب گرفتگی ناشی از سیل را در کشتزارهای گندم به طور مطلق عامل خسارت ارزیابی نمی‌کند و معتقد است مرحله رشدی گندم در آن مزارع قرار دارند و خروج آب از مزرعه در میزان این خسارت تأثیرگذار هستند.
وعده‌ای برای سال ۹۸؛ تکرار خودکفایی گندم
این مقام مسئول همچنین وعده داده است که تولید گندم در سال جاری به طور حتم از سال گذشته بیشتر است و خودکفایی گندم امسال هم تکرار می‌شود. او قولی هم در مورد خرید تضمینی گندم به کشاورزان داده است، که البته این موضوع به دلیل تعیین نشدن قیمت آن توسط دولت در سال زراعی جاری ممکن است ابهام‌هایی را ایجاد کند هرچند در نهایت این موضوع هم به طور مستقیم با تأمین گندم مصرفی کشور ارتباطی پیدا نمی‌کند.
خسارت‌های حدسی در مورد گندم تولیدی
این نکته اشاره شده فوق را می‌توان در خلال صحبت‌های علی قلی ایمانی، رئیس بنیاد توانمندسازی گندم کاران ملاحظه کرد. استدلال او این است که گندم‌های خسارت دیده از سیل در چهار استان اصلی خسارت دیده زیر آب است و کسی نمی‌تواند برآورد کند که چه میزان از اراضی خسارت دیده اند. از سویی هم این باران‌ها امکان مبارزه شیمیایی با آفت ها و بیماری‌های مزارع را سخت کرده است. با این حال قلی ایمانی هم تاکید کرده است که نکته مثبت این بارندگی‌ها این است که می‌تواند شرایط خوبی را در دیم زارها ایجاد کند و فکر می‌کنیم بخشی از خسارت‌ها احتمالاً از این طریق جبران شود.
مقام‌های مسئول در خصوص برآورد خسارت‌های ناشی از سیل به زمینهای کشاورزی احتیاط می‌کنند و تاکید دارند برای محاسبه دقیق‌تر آن باید زمان سپری شود، اما تا به امروز هیچ مسئول و گزارش رسمی در مورد تأمین گندم مصرفی کشور ابراز نگرانی نکرده است. اما با بروز سیل اخیر برخی اعضای اتاق بازرگانی هم اقدام به مصاحبه‌هایی کرده اند و یا یادداشت‌هایی در رسانه‌های داخلی منتشر کرده اند که هرچند در توصیف خسارت‌های سیل ممکن است بوی اغراق به مشام برسد، اما رسانه‌های داخلی در این خصوص به این گمانه زنی پرداخته اند که آنها می‌خواهند زمینهای برای واردات گندم فراهم کنند، که این موضوع هم در صورت کمبود گندم تولیدی داخل، نگرانی‌ها برای تأمین آن را کاهش می‌دهد.
بی بی سی فارسی؛ یک تکنیک رسانه‌ای تکراری
بی بی سی فارسی در خصوص نگرانی‌ها بابت تأمین گندم در سال جاری را در گزارشی پیرامون شرایط خوزستان انعکاس داده است. این رسانه با استفاده کردن از یک بخش از مصاحبه کیخسور چنگلوایی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان با خبرگزاری فارس خسارت سیل در بخش کشاورزی خوزستان را بالغ بر ۲ هزار میلیارد تومان در سطحی معادل ۱۷۰ هزار هکتار نوشته است.
اما نکته قابل تأمل رعایت نکردن اصلی بی طرفی در انعکاس صحبت‌های چنگلوایی است، چرا که او در مصاحبه خود علاوه بر برشمردن خسارت‌های سیل در خوزستان همچون تلف شدن ۱۰ هزار قطعه مرغ و طیور، ۵۰۰ فروند کندوی زنبور عسل و ۴۵۰ هزار رأس دام سبک به موضوع جا به جا شدن بخشی از دام‌های سبک نجات پیدا کرده است هم اشاره کرد. از سویی او وصول طلب معوق کشاورزان خوزستانی را هم رسانه‌ای کرد و در نهایت او اعلام کرد بر اساس دستور مقام معظم رهبری مقرر شده است پرداخت خسارت تنها منحصر به بیمه شدگان تأمین اجتماعی نباشد و زمینهای کشاورزی و احشامی که صاحبان آنها بیمه اش نکرده اند را هم در بر بگیرد.